985 Xuong Giang citadel

Thành cổ Xương Giang

thành cổKinh BắcLê sơ

Thành Xương Giang có từ đầu thế kỷ XV nhưng sớm trở thành phế tích. Năm 1427 nghĩa quân Lam Sơn sau 6 tháng bao vây đã hạ được thành Xương Giang rồi diệt nốt viện binh, dẫn đến thất bại hoàn toàn của nhà Minh. Khu tưởng niệm “Địa điểm Chiến thắng Xương Giang” được xây vào năm 2017. Xếp hạng: Di tích quốc gia đặc biệt (2019). Vị trí: 76R7+R7, TP Bắc Giang. Cách BĐX Bờ Hồ: 59km (hướng 14h)

Địa lý

Năm 1407 sau khi chiếm xong nước Đại Ngu 大虞 của nhà Hồ, nhà Minh thành lập Xương Giang Vệ và cho xây thành Xương Giang. Đây là trị sở của phủ Lạng Giang và là thành lũy kiên cố nhất trấn giữ con đường đi từ thành Đông Quan đến biên giới Trung Quốc.

Thành Xương Giang hiện chỉ còn lại phế tích nằm ở phía đông bắc thành phố Bắc Giang bên đường Quốc lộ 1A cũ (nay gọi là đường Xương Giang) và tuyến đường sắt Hà Nội – Đồng Đăng. Trước kia thành này thuộc địa phận xã Đông Nham (còn gọi là làng Thành), huyện Bảo Lộc, tổng Thọ Xương, phủ Lạng Giang; nay thuộc phường Xương Giang, thành phố Bắc Giang.

Cổng vào nơi kỷ niệm Chiến thắng Xương Giang. Photo ©Cà phê Lịch Sử 2023

Lược sử

Thành Xương Giang hình chữ nhật, chiều dài đông-tây khoảng 600m, chiều rộng bắc-nam khoảng 450m, diện tích khoảng 27ha. Tường thành bằng đất, chân rộng 25m, mặt rộng 16-20m, bốn góc đắp bốn pháo đài cao hơn mặt thành 4m, phía ngoài thành có hào sâu bao bọc. Tại đây có khoảng 2.000 quân Minh đóng với đô chỉ huy Lý Nhậm, tri phủ Lưu Tử Phụ và các tướng Kim Dận, Cố Phúc, Phùng Chí, Lưu Thuận.

Ngày 8 tháng 9 Đinh Mùi (28-9-1427), nghĩa quân Lam Sơn sau 6 tháng vây hãm mới hạ được thành Xương Giang. Lê Sát, Lưu Nhân Chú, Lê Lãnh, Đinh Liệt, Lê Thụ nhận lệnh đem 1 vạn tinh binh lên biên giới chặn cánh quân Minh đi theo đường Lạng Sơn. Lê Lợi cho quân lui dần, lại sai mang thư đến cửa trại giặc vờ cầu hoà, xin lập Trần Cảo làm vua nhà Hậu Trần. Liễu Thăng không thèm mở thư, cứ dẫn quân tiến. Ngày 20 tháng 9 nghĩa quân mai phục tại ải Chi Lăng giết được Liễu Thăng và hơn 1 vạn giặc. [1]

Nơi kỷ niệm Chiến thắng Xương Giang. Photo ©Cà phê Lịch Sử 2023

Năm ngày sau, quân Minh tiến đến cách thành Xương Giang khoảng 3 km nhưng thua tiếp. Tại Phố Cát, Bá tước Lương Minh và hơn 2 vạn lính bị chém, Binh bộ Thượng thư Lý Khánh tự tử. Tại trận thứ hai nghĩa quân giết hơn 5 vạn giặc, bắt sống Thôi Tụ, Hoàng Phúc. Tổng binh Vương Thông bị vây lâu ngày ở Đông Quan, nay hết viện binh phải giảng hòa, mặc dù chưa được vua Minh cho phép. Lê Lợi cho lương thực và tàu thuyền chở 5 vạn quân địch về Trung Quốc, chấm dứt 20 năm đô hộ tàn bạo.

Theo Minh sử, vua Minh đã phái 2 đại tướng từng chinh chiến ở Việt Nam trước đó là Tổng binh An Viễn hầu Liễu Thăng với 7 vạn binh và Thái phó Kiềm quốc công Mộc Thạnh với 5 vạn binh chia hai đường sang giải vây cho Vương Thông. Theo Lam Sơn thực lục, lúc ấy Lê Lợi điều tất cả những tướng giỏi nhất cùng 5 vạn lính tham gia chiến dịch, lệnh cho Thái úy Trần Nguyên Hãn, Tư mã Lê Sát, Thiếu úy Lê Triện, Nguyễn Lý phải hạ được thành Xương Giang trước khi viện binh giặc tới.

Nơi kỷ niệm Chiến thắng Xương Giang. Photo ©Cà phê Lịch Sử 2023

Ngày 22/01/2009, “Địa điểm Chiến thắng Xương Giang” đã được Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia, đến ngày 31/12/2019 được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Di tích quốc gia đặc biệt. Lễ hội tại đây được tổ chức hằng năm vào ngày 6-7 tháng Giêng âm lịch.

Nơi kỷ niệm Chiến thắng Xương Giang

Tại thành Xương Giang có ngôi đền cổ ở phía tây bắc, đến thập kỷ 1970-1980 thì đã đổ nát. Sau này người dân sở tại có xây tạm một ngôi đền nhỏ trên nền cũ và dựng lại tấm bia ở bên trái phía trước. Đến năm 2017 nơi này được xây trên tổng diện tích 10 ha để kỷ niệm Chiến thắng Xương Giang, từ ngoài vào trong gồm có: tam quan; nghi môn, bình phong; nhà tả hữu vu; lầu chuông, lầu trống; sân chính, tòa tiền tế, thiêu hương, chính cung.

Di tích lân cận

985 Xuong Giang citadel ©NCCông 2023

[1] Theo Minh thực lục, cánh quân Minh đi theo đường Vân Nam - Lào Cai vội rút khi nghe tin Liễu Thăng chết. Trịnh Khả dẫn quân đuổi theo, chém hơn vạn thủ cấp nhưng Mộc Thạnh chạy thoát.