Huyền Vũ

Tương truyền thần Huyền Vũ tức Huyền Thiên Trấn Vũ đã ba lần phù trợ vua ta đánh đuổi giặc ngoại xâm. Lần đầu vào đời Hùng Vương thứ 6, có giặc từ vùng biển tràn vào cướp phá, không tướng nào chống được. Thần bèn hóa thân vào cây gậy đá trong nhà một đôi vợ chồng già ở Tiên Lạt, xứ Việt Thường, rồi biến thành một cậu bé 7 tuổi. Nghe tin vua tìm người tài, cậu đã cầm quân đánh tan giặc và sau đó đến ngọn núi Phượng Hoàng thì hóa.

Lần thứ hai vào đời Hùng Vương thứ 7, giặc phương Bắc do tướng Thạch Linh cầm đầu đến xâm lược. Quân nhà vua đánh trả nhưng không được, vua phải cho cầu người tài, Huyền Thiên Trấn Vũ bèn đầu thai làm con của một bà mẹ ở Vũ Ninh. Cậu bé vụt lớn và nói với sứ giả hãy rèn cho một con ngựa sắt và một cái roi sắt. Thần cùng ba tuỳ tướng dẫn quân đuổi giặc ra khỏi bờ cõi, sau đó đến núi Vệ Linh rồi bay về trời. Vua Hùng truy phong là Thiên Vương. Dân làng lập đền thờ tại nơi cậu sinh ra và dựng bia đề bảy chữ: “Đổng Thiên Vương Thánh Mẫu cố trạch”.

Lần thứ ba, khi Hầu Nhân Bảo và Tôn Toàn Hưng dẫn quân xâm lược, thần hóa thành một cơn cuồng phong làm cho nước sông dâng cao cùng với sóng lớn. Thần hiện ra như một thiên tướng cao 10 trượng, mặc chiến bào vàng, tay cầm một ngọn giáo vàng. Quân Tống trông thấy kinh sợ phải tháo chạy.

Tương truyền, thần có nhiều phép lạ và được phong 36 tước hiệu cao quý, về sau được gọi là Huyền Thiên Thượng Đế. Thần được tôn như một phúc thần nên còn có tên là Đế Phúc Thiên Nam. Ngoài ba lần phù trợ vua đuổi giặc ngoại xâm, thần còn giúp dân trừ ma quái tại khu vực xung quanh thành Thăng Long.

Vào đời Hùng Vương thứ 14, thần đã tiêu diệt một con rùa có phép thuật làm hại dân gần làng Bồ Đề. Vào thời kỳ cuối của các vua Hùng, thần lại hiện lên giao chiến với một con cáo chín đuôi xuất hiện ở vùng Hồ Tây. Khi Thục Phán xây thành Cổ Loa, theo lời cầu khẩn của thần Kim Quy, thần đã hiện lên để giúp vua trừ tà. Vua bèn cho lập đền thờ ngài ở phía Bắc thành Cổ Loa.

Đời vua Lý Thánh Tông (1023-1072), trên sông Nhị Hà có 3 quái vật là Hồ tinh, Quy tinh, Xà tinh thường phá đê, gây lũ lụt làm hại dân. Thần từ Hồ Tây hiện lên thành một trận giông bão kèm sấm sét để tiêu diệt chúng, sau đó vua đã cho dựng đền Trấn Vũ.

Thời Trần, có nhiều quỷ dữ xuất hiện ở Châu Yên Phú (Bắc Giang), Huyền Thiên Trấn Vũ đã hiện thân xuống đánh đuổi chúng rồi bay lên trời. Theo sách Thiên Nam dư hạ, trong đời vua Lê Nhân Tông và Lê Thánh Tông, các vị vua thường đến đây để cầu đảo.