Lăng mộ Chu Bá

Lăng mộ Cừ Súy Dực Bảo Tướng Quân có từ lâu đời. Mai táng: Chu Bá, tướng của Hai Bà Trưng. Xếp hạng: Di tích quốc gia (2019). Vị trí: WQW9+C3, Ngõ 21 Văn Nội, Phú Lương, Hà Đông, Hà Nội, Việt Nam. Cách Ga Hà Nội: 16km (hướng 8h). Trạm bus lân cận: Đd Đại Học Đại Nam (xe 33, 78, 91)

Lược sử

Trong sử sách có ghi Chu Bá sinh ra ở trang Phú Thịnh, quận Cửu Chân. Khi trưởng thành, ngài là một trong các vị tướng đã cùng Hai Bà Trưng tham gia hội thề ở Hát Môn, nổi dậy đuổi thái thú Tô Định và giải phóng 65 thành trì đất Việt. Trưng Trắc lên ngôi vua, ngài được phong tước “Cừ Súy Dực Bảo Tướng Quân”. Năm 43, Mã Viện dẫn 2 vạn quân Đông Hán tiến sang đánh Lãng Bạc và Cấm Khê. Theo truyền thuyết, Hai Bà Trưng tự vẫn ngày 6 tháng 2 âm lịch.

Chu Bá lui quân theo sông Đáy về phía nam. Cuối năm ấy, Mã Viện bao vây căn cứ Dư Phát và một trận quyết chiến đã xảy ra ở vùng núi Trịnh (Thiệu Hóa). Thân cô thế cô, Chu Bá phải cho quân rút về khu vực đầm rừng và đóng đồn ở trang Thắng Lãm. Giặc lại tiếp tục truy kích, ngài chiến đấu đến cùng và hy sinh ngày mùng 10 tháng 10 âm lịch. Thi hài Chu Bá được mai táng tại cánh đồng địa phương, đến nay vẫn còn lăng mộ. Về sau, nhân dân Văn Nội thờ ngài làm thành hoàng làng.

Lăng mộ Chu Bá. Photo ©NCCong 2020

Tổng cộng đã có 33 đạo sắc phong tặng Cừ Súy Dực Bảo Tướng Quân của các triều đại Việt Nam. Theo thần phả trong đình, ngài đã âm phù vua Lê Đại Hành phạt Tống bình Chiêm thắng lợi. Sau chiến thắng năm 981, nhà vua đã thưởng 10 hốt vàng để nhân dân Văn Nội xây dựng đình làng làm nơi giữ hương hoả thờ phụng. Vua còn ban phong cho thành hoàng làng các mỹ tự như “Tá Thánh Hộ quốc” và “Bảo Cảnh Khang Dân Tối Linh Thần”.

Cuối năm 1983, dân làng đào đất ở xứ đồng Ao Phủ Thờ của Văn Nội tình cờ thấy có nhiều cổ vật. Năm sau, Nhà nước tổ chức một đoàn khảo cổ học về khai quật và đã thu được một số mộ thuyền, hiện vật bằng đá, đất nung và các binh khí bằng đồng.

Năm 2001, một trống đồng loại Heger I có niên đại trước công nguyên đã được phát hiện tại xứ đồng Ma Chằm, cách đình khoảng 200m.

Lăng mộ Cừ Súy Dực Bảo Tướng Quân

Năm 1986, Nhà nước đã xếp hạng ngôi đình Văn Nội là Di tích lịch sử - văn hóa quốc gia. Ngày 29/1/2019, Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch lại ký thêm Quyết định số 417/QĐ-BVHTTDL công nhận và xếp hạng Di tích quốc gia đối với Lăng Mộ “Cừ Súy Dực Bảo Tướng Quân Chu Bá”.

Kiến trúc

Lăng mộ Chu Bá nằm trong một khuôn viên rợp bọ́ng cổ thụ và rộng hơn 6.000m2. Cổng lăng nhìn về phía đông nam, hai bên trụ biểu có đắp phù điêu trên tường. Du khách bước qua cổng vào con đường gạch ở giữa hai pho tượng voi và nhà tả hữu vu nhỏ rồi đến sân lăng. Cửa vào lăng cũng xây như nghi môn ngoài nhưng nhỏ bé hơn. Không còn lại gì cổ kính vì tất cả đều mới được xây lại vào thập niên 2010.

Bia mộ Chu Bá. Photo ©NCCong 2020

Lễ hội

Hàng năm vào ngày 11 tháng Giêng âm lịch là dịp mở hội tại Văn Nội, diễn ra các nghi thức truyền thống: Lễ phụng nghênh nhà thánh, lễ rước kiệu, lễ xuất quân… Ngày 12 kết thúc hội có lễ khao quân, giã đám, rước mã thờ và lửa thiêng từ đình xuống lăng mộ để hóa mã. Dân làng và du khách dùng mồi lửa, đèn dầu, hương, nến... để đem ngọn lửa thiêng về thắp lên ban thờ của nhà mình.

Tháng Hai lại tổ chức lễ mừng sinh nhật của thành hoàng vào 3 ngày 20-22 âm lịch, đơn giản chỉ cúng trai bàn, xôi oản, hoa quả, xôi gà, hương đèn, rượu gạo. Tiếp đến là “ngày hiện Thần” vào mùng 10 tháng Năm âm lịch. Cuối cùng là “ngày hóa Thần” vào mùng 10 tháng Mười âm lịch, với lễ nghi vẫn long trọng nhưng không được vui chơi, ca hát.

Di tích lân cận

• Chùa Nhân Trạch: số 261 đường Phú Lương, phường Phú Lương.
• Chùa Quang Lãm: ngõ 8 đường Quang Lãm, phường Phú Lãm.
• Chùa Thanh Lãm: số 253 đường Thanh Lãm, phường Phú Lãm.
• Đình Nhân Trạch: đường Phú Cường, phường Phú Lương.
• Đình Thanh Lãm: số 251 đường Thanh Lãm, phường Phú Lãm.
• Đình Văn Nội: số 65 đường Văn Nội, phường Phú Lương.
• Miếu Linh Tiên: ngõ Ao Sen, đường Thanh Lãm, phường Phú Lãm.

741 Chu Ba mausoleum ©NCCông 2019-2021