Đình làng Khoai

Đình làng Khoái Cầu có từ thời Lê Trung hưng. Thờ thành hoàng: Trung Thành Phổ Tế và [Uy] Linh Lang đại vương. Xếp hạng: Di tích quốc gia (1995). Vị trí: RV9P+72, xã Thắng Lợi, H. Thường Tín, TP Hà Nội. Cách Hồ Gươm: 25km về phía nam. Trạm bus lân cận: Đường vào xưởng thêu tay - QL1A (xe 06a, 06c, 06d, 06e, 62, 101).

Địa lý

Làng Khoai là tên Nôm của thôn Khoái Cầu, xã Thắng Lợi, huyện Thường Tín, TP Hà Nội. Xưa kia, các thôn của xã Thắng Lợi thuộc 2 tổng Đông Cứu và Bình Lăng, sau năm 1945 chia thành 15 thôn thuộc 3 xã: Phúc Bình, Vũ Lăng, Vân Yên Hà. Năm 1948, ba xã này hợp nhất thành xã Lê Lợi. Năm 1956 tách ra xã Thắng Lợi gồm 12 thôn: Khoái Nội, Khoái Cầu, Kiều Thị, Đào Xá, Hướng Dương, Bình Lăng, Bất Một Thượng, Bất Một Hạ, Mai Xá, Phương Cù, Đống Xung, Hướng Xá. Năm 1968, thôn Hướng Xá cắt về xã Quất Động.

Cổng làng Khoai. Photo NCCong ©2019

Xã Thắng Lợi nằm ở phía Nam huyện, có diện tích tự nhiên là 5,91 km2, dân số 9.614 người, đa số là người Kinh; phía bắc giáp xã Quất Động, phía nam giáp xã Tô Hiệu, phía tây giáp xã Dũng Tiến, phía đông giáp xã Lê Lợi và sông Hồng. Xã Thắng Lợi nằm dọc hai bên đường Quốc lộ 1A và đường sắt Bắc–Nam; có đường liên xã nối với bến sông Hồng rất thuận lợi cho phát triển kinh tế.

Dân xã Thắng Lợi sống chủ yếu bằng nghề cấy lúa, trồng hoa màu, chăn nuôi gia súc, gia cầm. Các thôn Hướng Dương, Đào Xá, Kiều Thị có nghề làm lọng và thêu ren, sản phẩm thêu còn xuất khẩu được. Ngày nay tỷ trọng giá trị sản xuất của nông nghiệp giảm xuống 19% so với 81% của công nghiệp, thủ công nghiệp, thương mại, dịch vụ.

Cổng đình làng Khoai. Photo NCCong ©2019

Lược sử

Xã Thắng Lợi có truyền thống khoa bảng với các vị nổi tiếng: Trần Duy Hinh đỗ tiến sĩ năm 1448, Đào Tuấn Khanh đỗ tiến sĩ năm 1463, Đinh Thúc Thông hoàng giáp 1463, Nguyễn Hãng bảng nhãn 1529, Phạm Văn Lan 1580. Xã còn có các di tích quốc gia: đình-chùa Hướng Dương và đình-chùa Khoái Cầu xếp hạng năm 1995, đình-chùa Đào Xá xếp hạng năm 2000.

Theo bản “Bình Lăng xã Khoái Cầu thôn Thần tích” soạn bằng chữ Hán do một viên thừa phái sao lại ngày mồng 10 tháng 9 năm Khải Định thứ 3 (1918) và lưu giữ tại đình làng Khoai, dân sở tại thờ hai Thượng đẳng phúc thần là Trung Thành Phổ Tế và [Uy] Linh Lang đại vương. Trung Thành là mỹ tự do vua Lý Thái Tông tặng cho Phổ Tế đại vương, một vị thủy thần ở ngã ba sông Lương; dọc theo con sông này có nhiều đền thờ ngài.

Sân đình làng Khoai. Photo NCCong ©2019

[Uy] Linh Lang đại vương là con của vua Trần Thánh Tông. Hoàng hậu Minh Đức được thần báo mộng, sau sinh ra một bọc, hoàng cung vứt bỏ ra đường. Bọc vỡ ra, bên trong là một cậu bé khôi ngô. Lớn lên hoàng tử thích giao du, tinh thông văn chương, võ nghệ. Khi vua nhà Nguyên sai quân sang xâm lược nước ta, hoàng tử xin vua cha cho cầm quân cự giặc ở Bình Than, Mạn Trù v.v. và lập nhiều chiến công. Thắng giặc xong, ngài được phong là “Dâm Đàm đại vương”, năm ấy mới 36 tuổi. Ngày mồng 8 tháng 8, ngài tự nhiên không bệnh tật mà mất. Nhà vua cho lập miếu thờ và gọi là “Linh Lang thánh tử”.

Kiến trúc và di vật

Đình Khoái Cầu được xây dựng từ thời Lê Trung hưng, mặt quay về hướng tây, bên tả là chợ làng Khoai. Tam quan gồm các trụ biểu đắp câu đối chữ Hán, 2 cổng bên xen giữa 4 bức tường nhỏ có phù điêu mai, tùng và cặp ngựa hồng, bạch. Sân đình khá lớn dẫn đến toà tiền tế rộng 5 gian, hai bên sân có dãy tả, hữu mạc. Gần đây đình được trùng tu nhưng thiên về bền chắc và bào trơn đóng bén, mặc dù ở các câu đầu vẫn có chạm trổ lá lật, lá đồng, hoa cỏ.

Đầu hồi đình làng Khoai. Photo NCCong ©2019

Hậu cung xây theo kiểu 2 tầng 8 mái, hiện nay giữ được gần nguyên vẹn kiến trúc thời Nguyễn. Các mái đao xây cuốn vòm, lợp ngói ri, trên bờ nóc có đắp hình lưỡng long chầu nguyệt. Phần cổ diềm phía mặt tiền đắp nổi 3 chữ Hán lớn “Đối tại thiên” (sừng sững giữa trời) ca ngợi công đức của hai vị thành hoàng cũng như tầm vóc của ngôi đình...

Đình làng Khoai hiện còn giữ được nhiều di vật quý, trong đó có một cổ kiệu bát cống thời Nguyễn cùng một số đồ tế khí của thời Lê; đặc biệt có một con voi đúc bằng đồng, nặng khoảng 1 tấn. Năm 1947, theo “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến”, nhân dân đã ủng hộ nhà nước để đúc đạn, sau đó tòa đại bái từng bị phá. Năm 1995, đình [và chùa] thôn Khoái Cầu đã được xếp hạng là di tích lịch sử—văn hoá quốc gia.

Bên trong đình làng Khoai. Photo NCCong ©2019

Di tích lân cận

• Chùa Vĩnh Minh: thôn Hướng Dương, xã Thắng Lợi.
• Chùa làng Mui: thôn An Duyên, xã Tô Hiệu.
• Đình Hướng Dương: thôn Hướng Dương, xã Thắng Lợi.
• Đình Kiều Thị: thôn Kiều Thị, xã Thắng Lợi.
• Đình làng Mui: thôn An Duyên, xã Tô Hiệu.
• Đình Nghiêm Xá: thôn Nghiêm Xá, xã Nghiêm Xuyên.

©NCCông 2018-2019, Khoai Cau village hall